Doğuda kaçak elektriğin en çok kullanıldığı alan, tarımsal sulama. Kaçak elektrikle yapılan sulama, yeraltı sularını da tehdit eder boyuta geldi.

27 Ocak 2014

Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde kaçak elektrik kullanma yöntemleri, şaşırtıyor. Son operasyonlardan birinde tarımsal sulama amaçlı bir arazi sahibinin traktörüne mobil trafo koyduğu ve dağıtım yapılan orta gerilim hattından kaçak elektrik kullandığı tespit edildi. Yetkililere göre, yöntem son derece tehlikeli. Her an akıma kapılma riski var. Jandarma mobil trafoya el koydu. ‘Nitelikli hırsızlığa’ giren suçun kapsamında 15 yıla kadar hapis cezası talep edilebiliyor.
Temmuz 2013’te Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde elektrik dağıtım özelleştirildi. DEDAŞ (Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş.) Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Batman, Siirt ve Şırnak’ın elektrik dağıtım işini yapmaya başladı. DEDAŞ’la birlikte de kaçak elektrik kullanımına karşı adımlar atılmaya başlandı. DEDAŞ yetkililerinin verdiği bilgilere göre, bölgede kaçak elektriğin büyük bir bölümü tarımsal sulama amacıyla kullanılıyor.
Sulama amaçlı kullanılan kaçak elektrik ekolojik bir soruna da yol açıyor. Elektriğe ücret ödenmemesi nedeniyle gereğinden fazla yeraltından su çekiliyor. Kimi yerden yeraltından kaçak elektrikle çekilen sular dere oluşturup Suriye tarafına gidiyor.
DEDAŞ, son dönemde kaçak elektrik konusundaki denetimleri sıklaştırdı. Şanlıurfa’nın Dolutepe Köyü’nde tarımsal sulama amaçlı elektrik kullanıldığını tespit eden denetim ekipleri jandarmayla birlikte bölgeye gitti. Bir traktör römorkuna trafo yüklendiği tespit edildi. Elektrik dağıtımında kullanılan bir direğin altına yerleştirilen trafo vasıtasıyla orta gerilim elektriğin alçak gerilime çevrilerek sulama amaçlı kuyu açıldığı anlaşıldı.

‘Hayati riski var’

Orta gerilim hattında binlerce volt elektrik taşınıyor. Bu hatta harici bir hat bağlamak son derece tehlikeli. DEDAŞ yetkilileri yeterli donanıma sahip uzmanlar dışında bu işlemi yapmanın hayati tehlikesi olduğu uyarısında bulundu.
DEDAŞ ekipleri durumu savcılığa ve jandarmaya da bildirdi. Mobil trafoya savcılık kararıyla el konuldu. Enerji nakil hattından kaçak yolla enerji çeken arazi sahibi hakkında ise ‘nitelikli hırsızlık’ ve ‘karşılıksız yararlanma’ suçundan soruşturma açıldı. TCK’ya göre, ‘nitelikli hırsızlık’ suçu 5-12 yıl, ‘karşılıksız yararlanma’ suçu ise 1-3 yıl kadar hapis ve adli para cezası gerektiriyor.

DEDAŞ yetkilileri bölgedeki kaçak elektrik kullanım oranının yüzde 75’lerde olduğunu, bu oranın yazları yüzde 80’lere ulaştığını belirtti. Kaçak elektriğin en çok klima için kullanıldığı sanılıyor. Ancak bu bilgi yanlış. Kaçak elektrik en çok tarımsal sulamada kullanılıyor. Yıllık kullanım 19 milyar kilovat/saat. Bunun 5 milyar kilovat/saat’lik bölümü tarımsal sulamada kullanılıyor. Bölgede 1 milyon 300 bin abone var. Tarımsal sulama amaçlı başvuru sayısı ise 25 bin. Seyyar trafo uygulaması bölgede rastlanan bir yöntem. Bunun yanı sıra evlerde özel üretim elektrikli hasırlar, halı altlarına elektrikli battaniyeler, ahırlara ısıtıcı döşenmesi gibi değişik yöntemler kullanılıyor.
Yeraltı sularının kaçak elektrikle aşırı tüketimi ise bir süre sonra yeraltı suları seviyesinin azalmasına ve toprakların da üretim yapılamaz hale gelmesine neden olacağı tahmin ediliyor. Özelleştirmenin ardından DEDAŞ bölgede ciddi mücadele başlattı. Kimi bölgede AK Parti ya da BDPli belediyelerin bile elektriğini kesmeye başladı. Bu nedenle de bölgede hedef haline geldi.