Kafasında derin yara olan Efe, derin bir kesiği olan Deniz hastanede. Ama İztuzu'ndaki bu hastanede hastalar yatak değil havuzda tutuluyor. Çünkü burası caretta hastanesi!

28 Temmuz 2009

İSTANBUL - Ekincik’in kafasına bir pervane çarpmış. Kafasının neredeyse tamamı bandajlı. Gövdesi ıslak tutuluyor, serum, iğne ve ilaç tedavisi uygulanıyor. Nazlı’ya ise bir balıkçı oltası iğnesi batmış. Tedavi olmasaydı ufacık bir iğne, Nazlı’nın ölümüne sebep olacaktı. Deniz’in yüzgecine ise misina dolanmış, az kalsın yüzgeçsiz kalacaktı.
Ekincik, Nazlı, Efe, Özlem, Doğa, Ayşe, Deniz nesli tehlike altında olan caretta caretta ailesinin birer üyesi. Dalyan İztuzu’ndaki Deniz Kaplumbağaları Araştırma Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi’nde (DEKAMER) tedavilerinin ardından hepsi evlerine kavuşacak. DEKAMER bu alanda Türkiye’nin tek ve dünyanın da sayılı merkezlerinden. Başında Pamukkale Üniversitesi Biyoloji Bölümü Öğretim üyesi Doç. Dr. Yakup Kaska var.
Deniz kaplumbağaları insan var olmadan milyonlarca yıl önce yüryüzünde yaşıyordu. Bugünse silinmek üzereler. Kara kaplumbağalarının aksine, bir tehlike gördüğünde kabuğuna çekilemeyen caretta caretta’lar için en büyüt tehdit insan. Ömürlerinin büyük bölümünü derin sularda geçiren caretta caretta’lar yumurta bırakıp üremek için karaya çıkmak zorunda. Türkiye’de yumurta bıraktıkları 20 tane nokta bulunuyor.
Muğla’nın Ortaca ilçesine bağlı Dalyan beldesindeki İztuzu sahili bunların en önemlilerinden. DEKAMER iki yıldan beri İztuzu sahilinde yaralı, hasta caretta’lara hizmet veriyor.  Pamukkale Üniversitesi Biyoloji Bölümü yüksek lisans öğrencisi Fikret Sarı yaşama döndürdükleri caretta’ların hikâyelerini anlattı. 

Kafası sargılı bir kaplumbağa 
Merkeze getirilen her caretta caretta’ya bir isim veriliyor. Ekincik adını bulunduğu yerden alıyor. 30-35 yaşlarında. 6 Temmuz’da kafasının ön kısmında sağ gözüne kadar muhtemelen pervane çarpmasına bağlı derin bir yarayla getirildi.
Önce gözündeki pıhtılar ve kumlar küçük bir operasyonla temizlendi. Çalışanlar tarafından sıvıyla beslendi. Kafası bandajlı olduğu için havuzda yalnız vücudu ıslak kalacak miktarda su içinde tutuluyor. Kabuğu ıslak bezlerle nemli tutuluyor. Bu ay bitmeden denize salınmış olacak.
Efe, DEKAMER’in en kıdemlisi. 7 Ekim 2008’de WWF-Türkiye üyelerince Antalya Çıralı’da bulundu. Kafasında derin bir yara, ağzında da olta iğnesi vardı. Pamukkale Üniversitesi’ndeki ilk müdahalenin ardından Dalyan’a getirildi. Bir yılda tedavisi tamamlanan Efe 29 Temmuz çarşamba günü yeniden denize salınacak (Not: O gün çekilecek Milli Piyango biletlerinin üzerinde de caretta caretta resmi var.)
Nazlı, en şanslı caretta caretta! Çünkü iki aylık tedavinin ardından, geçen ay bölgeyi ziyaret eden Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu tarafından denize salındı. Getirildiğinde ön yüzgecine olta iğnesi batmış, boğazına da misina dolanmıştı. Gecikilseydi, yüzgeci kesilecekti. 

50 yaşındaki Ayşe’nin kötü şansı
50 yaşında olduğu tahmin edilen Ayşe’nin kabuğu, muhtemelen bir sürat motorunun hızla çarpması sonucu kırılmış. Bü yüzden neredeyse iç organları görünüyor. Ayaklarına giden sinirleri de zedelendiği için az kalsın felç geçirecek olan Ayşe’ye halen ilaç tedavisi uygulanıyor. Kabuğunun tekrar sertleşmesi bekleniyor.
Deniz’in sol ön yüzgecine misina dolanmış, derin bir kesik var. Deniz 60-65 arası yaşıyla DEKAMER’in en yaşlı kaplumbağası.  Yüzgeci yeniden eski haline gelene kadar DEKAMER’in misafiri olacak.
Özlem ise merkezin en yenisi. Dalyan kanalından bulundu. Sol yüzgecine balıkçı misinası dolanmış, şişmişti. Tedavisi sürüyor.
DEKAMER’in günübirlik bir de ziyaretçisi vardı. Caretta caretta’ların yumurtadan çıkmasına birkaç hafta kala acelesi olan bir yavru kabuğunu kırmış, yolunu şaşırarak deniz yerine plajdaki duşa girmişti! Bir hayvanseverin bulup getirdiği şaşkın yavru bir gün misafir edildikten sonra binde 3’lük hayatta kalma şansını kullanmak üzere denize salındı. Yaşarsa, 20-30 yıl derin sularda dolaştıktan sonra bütün caretta’lar gibi doğduğu sahile dönüp yumurtalarını bırakacak. Bilim henüz bu şaşmaz eve dönüş hikâyesinin sırrını çözebilmiş değil.