Üç kişilik ekip, tonlarca atık gömülü arazide 'jet inceleme' yaptı: Radyasyonlu malzeme var, açıklamayı TAEK BAşkanlığı yapacak.

05 Aralık 2012

Türkiye Atom Enerji Kurumu (TAEK), beş yıl önce radyasyon tespit ettiği ve o tarihten sonra zehirli atıklarını kontrolsüzce toprağa gömen kurşun fabrikasını 30 dakikada inceledi. Gömülü atıkların bulunduğu alanda kazı yapmadan, fabrikanın yüzeyinde cihazlarla hızlıca ölçüm yapan yetkililer önce basına, “2007’de de gelmiştik. Sonuçlar aynı. Olağanüstü bir durum yok. Radyasyonla ilgili bir durum yok” dedi. Ancak heyetin sorumlusu, incelemenin ardından gittiği kaymakamlık çıkışı, “Burada radyasyona bulaşmış malzeme var. Kesin açıklamayı TAEK Başkanlığı yapacak” dedi. TAEK, 2007’de fabrikada inceleme yapmış, radyoaktif maddelerin eritildiğini tespit etmişti. Ancak o günden bu yana hiçbir önlemin alınmadığı, ‘Türkiye’nin ilk nükleer çöplüğü’nü Radikal kamuoyuna duyurmuştu.
Radikal’in iki gün boyunca manşetine taşıdığı İzmir Gaziemir’deki, iki yıl önce terk edilmiş Arslan Kurşun Fabrikası’na dün TAEK ile İl Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilileri geldi. TAEK’ten üç temsilci, sabah İzmir’e uçakla vardı. TAEK’in resmi aracı ise bir gece önceden İzmir’e ulaşmıştı. Sabah saatlerinde Gaziemir Kaymakamlığı’na giden TAEK yetkilileri burada birkaç saat süren bir toplantı yaptı. Bu sırada fabrika önünde de bir gazeteci ordusu bekliyordu. TAEK ekibi, saat 15.15’te polisler eşliğinde fabrikaya giriş yaptı. 15 dakika ön hazırlık yapan ekip, koruyucu elbiselerini giyerek fabrikanın arazisinde ellerindeki aletlerle ölçümlere başladı.

Beş yıl önceyle aynı düzey!

Arazi üzerinde gazetecilerin bulunduğu noktaya gelen TAEK Acil Durum Yönetim Merkezi Sorumlusu Dr. Halil Demirel, gazetecilerin sorularını yanıtlarken şunları söyledi:
“2007’de de gelmiştik. Oradaki sonuçlarla aynı. Olağanüstü bir durum yok. Eski akülerin kurşunları eritiliyor ve duman eski akülerden çıkıyor. Yani radyasyonla ilgili bir durum yok. Radyasyon ölçümü tabii ki yapıyoruz. Şu ana kadar bir bulguya rastlamadık. Değişen tek şey fiziki koşullar. Fabrikanın çevresindeki teller ayrılmış.”
Demirel daha sonra “Şu anda açıklama yapmıyoruz, incelemeler bittikten sonra basın açıklaması yapacağız” dedi. Uzmanlar ayrılırken, bir kameramana “Buradan uzak durun, sağlığınız için” şeklinde uyarıda bulundu. Bunun üzerine bir muhabir, “Önce ‘Radyasyon yok’ dediniz şimdi de ‘Sağlığınız için uzak durun’ diyorsunuz” diye sorunca TAEK yetkilisi, “Yok onun için değil, rahat çalışabilmek için dedim” yanıtını verdi. Yaklaşık 30 dakika inceleme yapan ekip fabrikadan ayrıldı. TAEK ekibi, fabrikada birçok noktaya uğramadı. Yüzeydeki bazı tehlikeli kurşun atıklarının yanından geçen uzmanlar, gömülü atıklarda da ölçüm yapmadı.
Fabrika alanında ölçüm işleminin ardından Gaziemir Kaymakamlığı’na geçen TAEK heyeti, çıkışta gazetecilerin soruları üzerine, gerekli açıklamayı TAEK Başkanlığı’nın yapacağını belirtti. Halil Demirel, sorular üzerine, 2007 yılında fabrikaya radyoaktif maddeden değil çevre açısından Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nce ceza kesildiğine değinerek, “Burada radyasyona bulaşmış malzeme var. Kesin açıklamayı TAEK Başkanlığı yapacak” dedi. TAEK heyeti, incelemelerinin ardından İzmir’den ayrıldı.

Neden yerin altına bakılmıyor?

T.C. Okan Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Atom Mühendisi Prof. Dr. Tolga Yarman, TAEK’in yaptığı ölçümlerle ilgili şunları söyledi:
“Madem ölçüm yapılıyor neden kazmadılar? Orada gömülmüş atıklarda radyasyon var mı yok mu bir bakın bakalım. İstenildiği kadar yerin üzerine bakılsın ancak altına bakmadan radyasyon tespit edilemez. 2 metre kalın toprak, malzemesine bağlı olarak zırh etkisi yapar. Bu madde 2007’deki ölçümlerde tespit edildi madem neden izi sürülmedi. Neden MİT’e haber verilmedi.”
TAEK Başkanı Zafer Alper de incelemeler için TAEK’in en yetkin üç personelinin fabrikaya gittiğini söyledi. Alper, gerekli değerlendirmeden sonra bugün detaylı bir basın açıklamasının yapılacağını söyledi.

TAEK, 2007’de yaptığı incelemelerde fabrikada radyoaktif madde bulaşmış atıklara rastladığını belirtmişti. İlgili kurumlara ve fabrikaya yazdığı yazıda, radyoaktif malzemelerin sehven (farkında olmadan) eritildiğinin anlaşıldığını bildirmişti.

TAEK, ürünlerinde radyasyonlu atık tespit edilen fabrikaya geniş bir yapılması gerekenler listesi yollamıştı. İşte, alınmadığı, bugün açıkta duran atıklardan ve arazi üzerinde çocukların oynamasından belli önlemlerden bazıları: “Radyasyonlu malzemelerin toprak zemine gömülü en az 20 santimetrelik ve kolay açılamayacak beton bir geçici depoya gömülmesi, kapalı istif sahasının hiçbir şekilde açılmaması, insan geçişinin engellenmesi...”

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Radikal’e yaptığı açıklamalar tehlikenin büyüklüğünü gösteriyor: “Fabrikanın kapalı istif sahasında, geçici atık depolama sahasında, fırınlar bölgesinde ve yeni cüruf sahasında radyoaktif madde bulaşmış cüruf ve atıklar tespit edilmiştir. Bu malzemeler ayıklanarak TAEK’e gönderilmiştir. Ancak, fabrikanın kapalı istif sahasında radyoaktif madde bulaşmış malzeme miktarının çok fazla olduğu tespit edilmiştir. Radyoaktiviteye neden olan malzemenin Europium-152 olduğu, firmada sürekliliğini koruyan bir radyoaktif kirlenmenin olduğu saptanmıştır. Bu atıkların bertarafı ve muhafazasını, TAEK talimatı doğrultusunda firma yürütmüştür.”