Türkiye dağ başında yetişen son 57 ters lalenin söküldüğünü nasıl fark etti? Radikal kilometrelerce süren takibi ortaya çıkardı.

29 Haziran 2011

İSTANBUL - Endemik bitki zengini Türkiye , geçen hafta en büyük bitki hırsızlıklarından birinin son anda önlenmesini konuştu. Kapıkule’de durdurulan 2 Hollandalının aracında yapılan aramada yurtdışına çıkarılması yasaklı yaklaşık 5 bin bitki ele geçirildi. Ele geçirilenler arasında alzheimerle ilgili çalışmalarda kullanılan bir tür ters lalenin son 57 örneği de olunca konu büyük ilgi çekti. Peki Türkiye, bir dağ başında doğal ortamında yetişen son 57 ters lalesinin söküldüğünü nasıl fark etti? Radikal, Artvin Kafkasör Yaylası’ndan Edirne Kapıkule’ye uzanan takibin öyküsünü ortaya çıkardı.

1- Hollandalı 2 şüpheli, 26 Mayıs’ta Artvin’in Kafkasör Yaylası’nda Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi’nden öğrencileriyle uygulamalı çalışma yapan öğretim görevlisi Yrd. Doç. Dr. Funda Erşen Bak sayesinde fark edildi. Bak, o günü şöyle anlattı:
“Tam dönüş aşamasındaydık. Öğrencilerin 2 Hollandalı ile konuştuğunu fark ettim. Öğrencilere sordum, ‘Bitki arıyorlar’ dediler. Ne aradıklarını sordum. 2 bitkinin adını söylediler. Sordukları bitkilerin koruma altında olduğunu biliyordum. Fotoğraflarını çekeceklerini söylediler. Hatta başka yerde çektikleri fotoğrafları gösterdiler. Suya koydukları bazı bitkileri gösterdiler. ‘Bahçemiz var’ dediler. Eğer sadece araştırma amacıyla gelselerdi mutlaka üniversiteyle irtibata geçerlerdi. Şüphelendim. Bölüm başkanımız Özgür Hoca’yı aradım, bilgi verdim.”

2- Çoruh Üniversitesi Orman Botaniği Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Özgür Eminağaoğlu, Funda Hoca’nın anlattıklarını duyunca alarma geçti: “Funda Hoca beni aradı. Kafkas kardelenini sormuşlar. Bu bitki çok nadir bulunuyor. Bunu aradıklarını öğrenince sadece fotoğraflarını çekmeyeceklerini anladım. Hemen eski bir öğrencim olan Doğa Koruma Milli Parklar Artvin Şube Müdürü Faruk Bucak’ı aradım.”

3- Doğa Koruma Şube Müdürü Bucak harekete geçti. Sözü geçen 2 kişi derhal bulundu. Ancak ‘suçüstü’ yapılamayınca sadece izinsiz bitki toplamanın suç olduğu kendilerine hatırlatıldı. Ekip, ikiliyi Rize il sınırına kadar izledi. Bucak, ikilinin kullandığı aracın plakasını gümrük kapılarına da bildirdi. Nitekim ikili bu ay Kapıkule’de bir kısmı aracın gizli bölmesinde 60’ı endemik 150 türde 5 binden fazla soğanlı bitkiyle birlikte yakalandı. Ele geçirilenler arasında dünyada sadece Erzurum Karayazı’da yetişen ‘fritillaria michailovsky’ türü ters lalenin son 57 soğanı da vardı. Tüm bitkiler Yalova’da özel bakım ve koruma altına alındı.

Artık herkes ‘fark ediyor’
4- Doç. Dr. Özgür Eminağaoğlu’na göre yaşananlarda 2-3 yıldan beri bölgede yapılan bilgilendirme çalışmalarının da katkısı oldu:
“Bölge halkının farkındalığını arttırmak için son 2-3 yıldır toplantılar yapıyoruz. Bu bölgede bir yabancı çalışma yapacaksa konsolosluk vasıtasıyla üniversiteyle bağlantı kurup çalışır. Böyle bir izinle gelmeyenler zaten dikkat çekiyor. Son yıllarda da bilinçlenme arttı. Her vatandaş bu konularda hassas davranıyor. Bu olay Türkiye’deki en büyük bitki kaçakçılığı. Türkiye’nin uluslararası alanda da prestijini arttıran bir olay.”

5- ‘En büyük gen kaçakçılığı’ girişimiyle ilgili haberler , İstanbul’u yeniden lalelerle buluşturan Büyükşehir Belediyesi’ni de harekete geçirdi. Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, ters lalerin önce Erzurum Karayazı’da, sonra İstanbul’da yetiştirilerek çoğaltılması için talimat verdi.